ÇEÇENİSTANIN EKONOMİSİ
Çeçen-İnguş ekonomisi büyük ölçüde petrol üretimi ve işlenmesi ile petro-kimya sanayine dayalıdır. Bu sektörlerle birlikte (özellikle petrol sanayiiiçin) makine imalatı, yapı malzemeleri imalatı ve gıda sektörüde gelişmiştir. Sanayi daha çok Grozni, Nazran, Argun, Malgobek ve Gudermes kentlerinde yoğunlaşmıştır. Nüfusun yaklaşık % 40’I başkent Grazni ve çevresinde yaşamaktadır.
Ekili alanların önemli bir kısmı tahıl üretimi için kullanulmaktadır. Ayçiçek, üzüm ve sebze üretimide yaygındır. Ülkede hayvancılık da gelişmiştir. Örneğin; 1978 yılında 30500 ton et, 207000 ton süt ve 110 milyon yumurta üretilmiştir. Çeçen-İnguş Cumhuriyetinin sınai ve tarımsal üretim değerleri aşağıdaki tabloda görülmektedir.
Sınai Üretim (Seçilmiş ürünler) |
1940 |
1950 |
1960 |
1976 |
Elektrik (Milyon Kv/Saat
Petrol ekipmanı (ton)
Elektrik Araçları (bin adet)
Kereste ihracatı (bin m3)
Tuğla (milyon adet)
Deri ayakkbı (bin çift)
Sıvı yağ (bin ton) |
398
1500
-
79
34,7
364
2,3 |
458
3400
-
94
53,9
250
5,6 |
1736
9100
-
229
148,3
1084
3,7 |
3142
16900
222
59
201
988
7,1 |
Ekili alanlar (hektar) |
1913 |
1940 |
1976 |
Tahıl
Sınai Bitkiler |
262,500
7,600 |
292,800
38,300 |
239,300
26,500 |
Grozni Petrolleri
Çeçenistan’da ilk ticari petrol üretimi 1893 yılında Grozni’nin kuzey-batısındaki Starogroznenskiy (Eski Grozni) havzasında başladı. 1913’te kentin 40 km. doğusundaki Novogroznonskiy (Yeni Grozni) havzası işletmeye açıldı. Üretim 1931 yılında 8 milyon ton ham petrole ulaştı. 1933’te Malgobek havzasınında işletime açılmasına karşın, üretim zamanla düştü. (1940’ da 2ç3 milyon ton). Grozni’deki petrol rafinerilerinin, Bakü’den taşınacak petrolle tam kapasitede çalışmasını sağlamak için 1936’da Mohaçkale ile Grozni arasında ham petrol boru hattı inşa edildi. İkinci Dünya Savaşı döneminde Grozni, düşük üretimine rağmen, Bakü’den sonar, SSCBç’nin ikinci büyük havzasıydı. Savaştan sonar 1950’lerin ortalarına kadar Grozni bölgesinde ham petrol üretimi 2-3 milyon ton arasında kaldı. Bu dönemde Volga Ural havzasından Grozni rafinerisine petrol taçınıyordu.
1950 sonlarında Grozni’nin batısında Karabulak ve Malgobek (Melğhabeğ)’te derin kaynakları işletmeye açıldı. Bu havzalar da boru hatları ile grozni rafinerisine bağlandı. Yeni havzaların işletmeye açılmasıyla üretim 1965’te 9 milyon tona çıktı. 1950’lerde Kuma nehrinin güneyinde, Nogay steplerinde petrol bulununca, bu havzalar da Grozni’ye boru hatları ile bağlandı. Artan petrol üretimi sonucu Grozni havzası, ihracat için, boru hatlarıyla Kradeniz kıyısındaki Novorossiysk ve Tuapse limanlarına bağlandı (1969). Grozni’deki petrol rafinerisine bağlı olarak petro kimya sanayiside gelişti. 1954’te fenol ve aseton, 1958’de sentetik alkol, 1962’de polietilen, 1968’de sentetik kauçuk işletmeleri açıldı. 1980’lerde ham petrol üretimi15 milyon tona ulaştı, fakat Volga-Ural, Kazakistan, Türkmenistan gibi bölgelerde bulunan büyük petrol rezervleri sonucu Grozni havzası göreli olarak önemini kaybetti.
|